Περιεχόμενο του μαθήματος. Ενότητα 1

Δύο από τις σημαντικότερες πτυχές της ψηφιακής ιθαγένειας ενός ατόμου είναι η σωματική (υγεία) και ψυχική ευημερία (ευεξία) εντός του συνεχώς επιταχυνόμενου ψηφιακού τεχνολογικού κόσμο στον οποίο ζει και αλληλεπιδρά. Δεδομένης της υψηλής συχνότητας με την οποία οι νέοι χρησιμοποιούν τα εργαλεία της τεχνολογίας, ιδιαίτερα στην προσωπική τους ζωή, η υγεία και η ευημερία αποτελούν τομείς που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής για την ισορροπημένη ανάπτυξη των μελλοντικών αυτών πολιτών.

Όσον αφορά τη σωματική υγεία, η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας μπορεί να προκαλέσει σειρά προβλημάτων, από το στρες που οφείλεται στην κακή στάση του σώματος και την έλλειψη άσκησης, έως τη διατάραξη της ισορροπίας στη ζωή ενός ατόμου. Λόγω της συχνότητας αλλά και της διάρκειας που παρατηρείται όσον αφορά τη χρήση της τεχνολογίας, δίνεται πλέον μεγάλη προσοχή στην εργονομία του χώρου εργασίας. Συχνοί τραυματισμοί, οι οποίοι μπορούν εύκολα να αποφευχθούν είναι, μεταξύ άλλων, οι επαναλαμβανόμενες βλάβες από το στρες, η κόπωση των ματιών και το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα. Με απλές προσαρμογές, όπως το ύψος του γραφείου, την τοποθέτηση της οθόνης ή τον περιορισμό του χρόνου μπροστά στην οθόνη, μπορούν να αποτραπούν αρκετά προβλήματα υγείας.

Από ψυχοκοινωνικής πλευράς, παρατηρείται μια πολιτισμική στροφή ως προς το τι αναμένεται από ένα άτομο σε κοινωνικές περιστάσεις, τις σχέσεις του με άλλους μέσω της τεχνολογίας, αλλά και τη σχέση του με την ίδια την τεχνολογία (όπως μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαδικτυακά φόρουμ, κλπ). Η φύση της εξαιρετικά φορητής και εξαιρετικά συνδεδεμένης τεχνολογίας ασκεί πίεση στη φύση των κοινωνικών σχέσεων και συμπεριφορών, είτε φυσικές είτε εικονικές. Μεταξύ των πολυάριθμων ηθικών προβληματισμών και κινδύνων που σχετίζονται με την ψυχική και ψυχολογική υγεία και ευεξία, η πλειοψηφία αυτών ενδεχομένως να σχετίζεται με τη φτωχή αλληλεπίδραση μεταξύ των ατόμων. Άλλος ένας πιθανός παράγοντας είναι το συνεχώς περιοριζόμενο «οπτικό πεδίο» που επιβάλλεται από τις μηχανές αναζήτησης, οι οποίες κατασκευάζουν και εξατομικεύουν το περιεχόμενο γύρω από ένα άτομο μέσω της σκιαγράφησης. Ως αποτέλεσμα, περιορίζεται η δεκτικότητα των ατόμων προς την πολιτισμική ποικιλομορφία και η ικανότητα τους να εμπλέκονται με άλλες πεποιθήσεις και στάσεις. Άλλη μία πτυχή που πρέπει να ληφθεί υπόψιν είναι η αυτοεκτίμηση, ειδικά εφόσον συνδέεται στενά με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τα «likes» που μπορεί να συγκεντρώσει κάποιος από μια φωτογραφία ή ανάρτηση. Τέλος, μεταξύ των πιο ανησυχητικών δεδομένων που σχετίζονται με την υγεία και την ευημερία των νέων, βρίσκεται το αυξανόμενο ποσοστό νέων που πάσχουν από κάποιο είδος εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.  Εμφανίζουν ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές που επηρεάζουν την κανονική τους ζωή και αυξάνουν τα επίπεδα άγχους προς την οικογένεια, τους φίλους και το εργασιακό περιβάλλον (Young, 2009). Η επίτευξη ισορροπίας αποτελεί σημαντικό χαρακτηριστικό ενός υγειούς πολίτη.

Η ισορροπία αποτελεί λέξη κλειδί στον ψηφιακό τομέα της υγείας και της ευημερίας και απαιτεί συνδυασμό του πλήρους φάσματος των ψηφιακών ικανοτήτων, από αξίες μέχρι συμπεριφορές, και δεξιότητες μέχρι γνώσεις και κριτική σκέψη. Οι νέοι χρειάζεται να αναπτύξουν ισορροπία, μαθαίνοντας να ακούν, να παρατηρούν, να δείχνουν ενσυναίσθηση και να συνεργάζονται. Η ευημερία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο πώς οι νέοι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους μέσα από τα μάτια των άλλων, και ως εκ τούτου στην αλληλεπίδραση με τους άλλους.

 

 

Γιατί είναι απαραίτητο αυτό το σεμινάριο;

«Τα τελευταία χρόνια, η ευρωπαϊκή κοινωνία φαίνεται να έχει αναγνωρίσει την υγεία και την ευημερία ως βασικά στοιχεία της ψηφιακής ιθαγένειας και ως εκ τούτου προσπαθεί να αναβαθμίσει τα εκπαιδευτικά συστήματα αναλόγως. Απαιτείται επομένως να ληφθούν υπόψιν οι κοινωνικές, φυσικές, γνωστικές και ψυχολογικές πτυχές των μαθητών και όχι μόνο οι πτυχές που σχετίζονται με την απόδοση. Υπογραμμίζεται η σημασία της εστίασης τόσο στο άτομο όσο και στην ομάδα»^[1]

Το συγκεκριμένο σεμινάριο για την ψηφιακή υγεία και ευημερία είναι απαραίτητο για τους εξής λόγους:

■       επειδή ο αντίκτυπος της τεχνολογίας και των ψηφιακών υπηρεσιών στην ψυχική, σωματική και συναισθηματική υγεία των νέων είναι τεράστιος

■       επειδή πολλά προβλήματα ψυχικής υγείας συνδέονται άμεσα με τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών

■       επειδή η κοινωνική ευημερία των νέων, η διατήρηση υγιών σχέσεων και η συμμετοχή σε κοινότητες επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη χρήση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των κοινωνικών δικτύων

■       επειδή πολλά σωματικά προβλήματα που εντοπίζονται στους νέους συνδέονται με τις ψηφιακές τους συνήθειες

■       επειδή παρατηρείται μια διαρκής ανάγκη για ανάπτυξη κριτικής σκέψης μεταξύ των νέων όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίον δρουν, αλληλεπιδρούν και αντιδρούν σε διαδικτυακά περιβάλλοντα

■       επειδή πολλοί νέοι εξακολουθούν να υποτιμούν ή να αγνοούν τις έννοιες της ψηφιακής υγείας και ευημερίας.

 

Στο μάθημα αυτό, τα μαθήματα διαμορφώνονται μέσα από την εξερεύνηση και την προθυμία να ανακαλύψουμε νέες έννοιες, νέες ιδέες και νέους τρόπους σκέψης. 

Έχει ως στόχο να παράσχει στους εκπαιδευόμενους γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες προκειμένου να εξασφαλίσουν μια υγιή και ισορροπημένη ζωή μεταξύ των διαδικτυακών αλλά και των εκτός σύνδεσης δραστηριοτήτων τους.